Funkcje jelita grubego

Jelito grube to nie tylko rura służąca wydaleniu resztek pokarmowych. Do jelita grubego w ciągu doby wlewa się ok. 1,5 litra treści pokarmowej, zawierającej w ok. 90 % wodę i elektrolity, które wchłania się do krwioobiegu, co zapobiega odwodnieniu i zaburzeniom elektrolitowym. Jelito grube ma dużą pojemność resorpcyjną i może wchłaniać nawet do 3 l wody na dobę. Treść wpływająca do jelita zostaje w nim wymieszana ze śluzem produkowanym przez gruczoły śluzowe. Wydzielanie śluzu następuje w wyniku ucisku i rozciągania ściany okrężnicy.

Aktywność motoryczna jelita grubego jest dość skomplikowana. Strawiona w jelicie cienkim papka pokarmowa poddawana są w okrężnicy wielu różnym procesom.

Okrężnica wykonuje szereg ruchów, które są niezbędne do zapewnienia jej prawidłowej funkcji:

  • skurcze okrężne
  • odcinkowe
  • skurcze perystaltyczne
  • ruchy masowe

Przepływ pokarmu

  • po 6 godz. wpływa do okrężnicy
  • po 9 – 12 godz. wypełnia poprzecznicę
  • po 13-17 godz. dociera do esicy
  • po 24 godz. wypełnia się odbytnica

W okrężnicy bytują miliardy bakterii (takich jak pałeczki Escherichia coli, Aerobacter aerogenes, Clostridium welchii – pałeczki zgorzeli gazowej) . Liczba bakterii tworzących mikroflorę jelitową zwiększa się w miarę oddalania się od zastawki krętniczo-kątniczej. Ilość bakterii wydalanych z kałem może przekroczyć 30% masy jego stałych składników. Bakterie jelitowe można podzielić na korzystne i niekorzystne dla człowieka. Korzystne przyśpieszają proces trawienia produkując enzymy, które produkują niezbędne witaminy: K, B 12, biotynę, kwas pantotenowy, kwas foliowy i kwas nikotynowy. W trakcie procesów trawienia jelitowego powstają również gazy, jak metan, wodór, dwutlenek węgla, które wydalane są na zewnątrz lub wchłaniane z jelit do krwi.

W jelicie grubym jest również wytwarzany i wchłaniany amoniak, który jest produktem przemiany białka.

Przetrawione treści przechodzą przez jelito zstępujące, gdzie wchłaniana jest woda do esicy a następnie do odbytnicy. Zakończenia nerwowe sygnalizują do mózgu uczucie parcia i w tym momencie możemy decydować o swoim zdrowiu.

Skład mas kałowych  
Skład % całkowitej masy
Woda 75
Substancje stałe 25
Skład substancji stałych % całkowitej ilości
Celuloza i inne włókna ulegające trawieniu różny
Bakterie 30
Substancje nieorganiczne (głównie wapń i foforany) 15
Tłuszcze i pochodne tłuszczów 15
Złuszczone komórki błony śluzowej, śluz i małe ilości enzymów trawiennych 5

Niestrawione resztki pokarmowe pozostają w okrężnicy coraz dłużej. Powstające środowisko sprzyja rozwojowi niekorzystnej flory bakteryjnej, która produkuje przenikające do krwi toksyny, wywołując toksemię.

Lista toksycznych substancji powstających w jelicie grubym jest bardzo długa – oto niektóre z nich:

  • amoniak
  • kadaweryna
  • agmatyna
  • fenol
  • indol
  • muskaryna
  • siarkowodór
  • botulina
  • indykan
  • krezol
  • kwas mlekowy
  • metanotiol
  • putrescyna
  • urobilina
  • tioglobina
Związki toksyczne powstające w trakcie procesów rozkładu w jelicie grubym nie są szkodliwe, jeśli są na bieżąco usuwane. Jeśli jednak wskutek nieprawidłowej pracy jelita następuje ich nadmierne gromadzenie się, zaczynają przenikać przez błonę śluzową jelita do krwi i wywołują liczne dolegliwości ze strony różnych organów.